میزان طبیعی LH و FSH در افراد و دوران های مختلف به صورت جدول روبرو است:
افزایش LH و FSH
• باعث نارسایی گنادها می شود.
• در مبتلایان به عدم کارایی گنادها نشان دهنده نارسایی اولیه گنادها می باشد.
• در زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک یا در طی یائسگی مشاهده می شود.
هورمون LH برای بررسی اختلال عملکرد بیضه در مردان می باشد.
بالا بودن LH و FSH باعث ایجاد نارسایی گناد (یائسگی فیزیولوژیک، دیس ژنزی تخمدان (سندرم ترنر)، دیس ژنزی بیضه ها، افتگی، آنورکیا، کلاین فلتر، هیپوگنادی، pce، آدنوم هیپوفیز، بلوغ زودرس
پایین بودن LH و FSH باعث نارسایی هیپوفیز، استرس، آنورکسیای نروزا، (بی اشتهایی عصبی) و سوء تغذیه می شود.
عمل FSH: در مردان اثر بر لوله های اسپرم ساز و تحریک ساخته شدن اسپرم
در زنان اثر بر فولیکول و تحریک ترشح استروژن
FSH در زنان رشد و بلوغ تخمک ها در تخمدان در فاز فولیکولی سیکل قاعدگی را تحریک می کند. در مردان بیضه ها را برای تولید اسپرم بالغ تحریک می کند و همچنین تولید پرتئین های متصل به آندروژن را پیش می برد. سطوح FSH در مردان پس از بلوغ نسبتا ثابت آست. سطوح FSH برای کمک به تعیین علت تعداد کم اسپرم در مردان استفاده می شود.
دلایل ناباروری در زنان:
1. آسیب یا انسداد لوله فالوپ: معمولا آسیب لوله فالوپ به دلیل التهاب لوله فالوپ می باشد. Chlamydia که یک بیماری انتقالی جنسی است بیشترین و رایج ترین علت این عارضه می باشد. ممکن است فرد متوجه التهاب لوله فالوپ نشود و نشانه ای در وی وجود نداشته باشد. ولی همچنین می تواند منجر به درد و تب نیز شود. آسیب لوله ای باعث نوعی حاملگی می شود که تخم بارور شده قادر به عبور از لوله فالوپ و جایگزینی در رحم نیست (حاملگی خارج از رحم). بخشی از عفونت لوله ای منجر به ایجاد مشکلاتی در باروری می شود. خطر حاملگی خارج از رحم با هر بار ابتلا به این عفونت لوله ای افزایش می یابد.
2. اندومتریوز: اندومتریوز زمانی ایجاد میگردد که بافت رحمی در خارج از رحم جایگذاری و رشد داشته باشد و معمولا عملکرد تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ تحت تاثیر قرار می گیرد. این جا به جایی بافت به سیکل هورمونی همزمان با آستر رحمی به صورت ماهانه پاسخ داده و رشد کرده و دچار ریزش و خونریزی می شود.و بدین نحو منتهی به التهاب می شود. درد لگنی و ناباروری در زنان مبتلا به اندومتریوز معمول هستند.
3. نارسایی تخمدان: برخی از موارد ناباروری زنان به دلیل نارسایی تخمدان است. اختلال قسمتی از مغز که تنظیم تخمدانی را بع عهده دارد نی تواند منجر به سطوح پایین دو هورمون LH و FSH شود. حتی بی نظمی ناچیزی در سیستم هورمونی می تواند از آزاد سازی تخمک توسط تخمدان جلوگیری کند (عدم تخمک گذاری). دلایل اختلال هیپوفیزی، هیپوتالاموسی که منجر به عدم تخمک گذاری می شود عبارتند از صدمات فیزیکی، تومور، ورزش شدید و گرسنگی. به علاوه برخی از داروها می تواند با نارسسایی تخمدان مرتبط باشند.
4. بالا بودن میزان پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمیا): هرمون پرولاکتین پستنا را تحریک به تولید شیر می کند. سطوح بالای ان در زنانی که باردار یا شیرده نیستند می تواند تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین افزایش سطوح پرولاکتین می تواند تعیین کننده وجود تومور هیپوفیزی باشد. به علاوه برخی از داروها می تواند سطوح پرولاکتین را افزایش دهند. ترشح شیر در صورت در صورت باردار نبودن یا شیرده نبودن نشانه ای از سطوح بالای پرولاکتین است که می تواند از عوامل ناباروری باشد.
5. سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): در این سندرم بدن مقدار زیادی هورمون آندروژن تولید میکند که تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنینن این سندرم با مقاومت به انسولین و چاقی نیز مرتبط است.
6. یائسگی زود هنگام (نارسایی تخمدان نارس):یائسگی زودرس به معنای قطعی قاعدگی و تخلیه تخمدان ها قبل از سن 40 سالگی است. اگرچه علت مشخصی ندارد ولیکن شرایط خاصی با ایجاد یائسگی زود هنگام مرتبط اند که عبارتند از بیماری های سیستم ایمنی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی و استعمال دخانیات
7. فیبروئیدهای رحمی: فیبروئیدها (فیبروم) تومورهای خوش خیمی هستند که در دیواره رحم وجود دارند و زنان سنین 30 تا 40 سال معمول هستند. فیبروئیدها به ندرت از طریق مسدود کردن لوله های فالوپ منجر به ناباروری می شوند. غالبا فیبروئیدها در جایگذاری تخم بارور شده مداخله می کنند.
8. چسبندگی رحمی: چسبندگی های رحمی گروهی از بافت های همبند جای زخم هستند که ارگان ها را بعد از عفونت رحمی، اپاندیست یا جراحی های شکمی و رحمی به یکدیگر متصل می کنند. این بافت ها همبند می توانند در باروری اختلال ایجاد کنند.
9. برخی از داروها: ناباروری هایی زودگذر می توانند با مصرف برخی از داروها ایجاد گردد. در بیشتر موارد ناباروری بعد از قطع داروی مربوطه برطرف می گردد.
10. مشکلات تیروئیدی: نارسایی غده تیروئید اعم از پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) و یا کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) می توانند در سیکل قاعدگی اختلال ایجاد کرده و منجر به ناباروری شوند.
11. سرطان و درمان های آن: سرطان های خاص به ویژه سرطان های دستگاه تولید مثل زنان به شدت بر باروری زنان اثر مخرب دارند. پرتو درمانی و شیمی درمانی هر دو توانایی تولید مثل زنان را تحت تاثیر می دهند. شیمی درمانی بر عملکرد تولید مثل و باروری زنان و مردان اثر مخرب دارد.
12. دیگر شرایط پزشکی: شرایط پزشکی مرتبط با بلوغ دیررس و یا آمونره (قطع قاعدگی) می توانند بر باروری زنان اثر گذار باشند و دیگر شرایطی مانند بیماری کوشینگ، بیماری سلول های خونی داسی شکل، بیماری کلیوی و دیابت
13. دریافت کافئین: مصرف بالای کافئین می تواند منجر به ناباروری در زنان شود دریافت بالای کافئین ریسک سقط جنین را افزایش می دهد.
عوامل خطر:
بسیاری از عوامل خطر برای هر دو جنس زن و مرد مشابه هستند که عبارتند از:
1. سن: بعد از 32 سالگی پتانسیل باروری در زنان به تدریج کاهش می یابد. شیوع ناباروری در زنان مسن تر به دلیل نسبت بیشتر غیر طبیعی بودن وضعیت کروموزمی آنها می باشد که با بالا رفتن سن در تخمک ایجاد می گردد. همچنین زنان مسن تر مشکلات بیشتری در رابطه با سلامتی دارند که با باروری در آنها تداخل ایجاد می کند. خطر سقط جنین نیز با افزایش سن افزایش می یابد. مردان در سنین بالاتر از 40 سال کمتر از مردان جوان قابلیت باروری دارند.
2. استعمال تنباکو: مردان و زنانی که استعمال تنباکو دارند شانسبچه دار شدن خود را کاهش می دهند و احتمال درمان های مسکن را نیز کم می کنند. تکرر سقط جنین در زنانی که سیگار می کشند از درصد بالایی برخوردار است.
3. چاق بودن: در میان زنان آمریکایی، غالبا ناباروری به دلیل سبک زندگی، بی تحرکی و چاق بودن آنها است. به علاوه تعداد اسپرم های مردان با چاق بودن آنها تحت تاثیر قرار می گیرد و کاهش می یابد.
4. لاغر بودن مفرط: زنان در معرض ناباروری عبارتند از زنانی که مبتلا به نارسایی هایی مانند بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا نروزا) و یا پر خوری عصبی (بولیمیا) و نیز زنانی می باشند که از رژیم های غذاییبا محدودیت شدید کالری پیروی میکنند. گیاه خواران محض نیز مشکلات ناباروری را بدلیل کمبود دریافت برخی از ریز مغذی های مهم مانند ویتامین B12 ،روی، آهن و اسید فولیک تجربه می کنند.
5. فعالیت بدنی بیش از حد: در برخی مطالعات، فعالیت بدنی بیشتر از 7 ساعت در هفته با مشکلات تخمدانی مرتبط بوده است از طرف دیگر عدم فعالیت بدنی کافی با چاقی نیز مرتبط است در نتیجه از این طریق نیز می تواند ناباروری را افزایش دهد.
6. دریافت کافئین: نتیجه یکسان و واحدی در رابطه با ارتباط مصرف بیش از حد کافئین با کاهش باروری وجود ندارد. برخی مطالعات احتمال کاهش باروری را با افزایش مصرف کافئین نشان داده که کافئین بر باروری زنان نسبت به مردان اثر بیشتری را دارد. دریافت بالای کافئین ریسک سقط جنین را افزایش می دهد.
پاپ اسمیر؛ آزمایش تشخیصی سرطان دهانه رحم:
در مورد پاپ اسمیر چه می دانید؟
سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع زنان در کشورهای در حال توسعه است که سالانه بیش از نیم میلیون نفر را مبتلا می سازد. خوشبختانه اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود تا حد زیادی قابل درمان است. در حالیکه تاخیر در تشخیص باعث از دست رفتن جان یک سوم از بیماران می شود. با انجام تست پاپ اسمیر می توان درصد زیادی از موارد سرطان دهانه رحم را در مراحل اولیه تشخیص داد. تست پاپ اسمیر برای اولین بار در سال 1941 توسط پاپانیکولائو ابداع شد تا به حال جان میلیونها زن را نجات داده است در این تست سلول های دهانه رحم با استفاده از یک سوآپ یا برس مخصوص برداشته شده و روی لام منتقل شده و پس از رنگ آمیزی زیر میکروسکوپ بررسی می شوند. توجه داشته باشید که نتیجه غیر طبیعی تست پاپ اسمیر لزوما به معنی مشکل جدی و سرطان نیست در اکثر موارد تغییرات سلولی در اثر التهاب یا عفونت دهانه رحم یا واژن اتفاق می افتد و به راحتی قابل درمان است.